Streç Sarma Makinelerinde Öngerme Ve Germe İşlemlerini incelediğimizde Streç sarma makinelerinde palet sarımlarında streçe uygulanan iki ayrı bağımsız kuvvet söz konusudur. Bu kuvvetler öngerme ve germe kuvvetleridir.
ÖNGERME ÜNİTESİ: Birimi % (Yüzde) olan bu işlemin yapıldığı yer , streç bobini ile başlayıp, öngerme ünitesi çıkışında bitecek şekildedir. Öngerme işlemi öngerme ünitesinde yapılır. Öngerme ünitesi içerisinde motor tahrikli veya avare birçok kaplamalı ve kaplamasız merdane bulunmaktadır. Bu merdanelerin farklı hızlarda dönmesi sonucu öngerme işlemi yapılır. Bilinen öngerme sistemleri şu şekilde sıralanabilir
- Mekanik GERMELİ Sistemler
- Tek motorlu ÖNGERMELİ Sistemler
- Çİft motorlu ÖNGERMELİ Sistemler
- Çift motorlu LOADCELLliÖNGERMELİ Sistemler
MEKANİK GERMELİ SİSTEMLER %0-%250
Eğer öngerme sistemlerinde merdanelerin hızları sıkışma sonucu zor dönmeye göre ayarlanmış ise bu sisteme öngerme sistemi denilemez. Bu işlemin adı germe işlemidir ve öngerme işlemindeki gibi yüzey artışı, streç tasarrufu, palet stabilitesini artırmak gibi kavramlardan söz etmek bu sistemlerde mümkün değildir. Böyle bir yapıda strecin germe ünitesindeki geçiş yolunda merdanelerin olması ve strecin gergin bir şekilde çıkması streç tasarrufu yapıldığı anlamına gelmez. Streç geçiş yolunda ki zorlama arttıkça streç germe ünitesi çıkışındaki gerginliğin artmasına paralel olarak strecin örtme yüzeyide orantılı olarak düşecek streç üzerindeki gerilim artacaktır. Takribi olarak germe oranı arttıkça azalan örtme yüzeyindeki düşüş paralel seyretmektedir. Bu nedenle öngermesiz olarak adlandırabileceğimiz bu mekanik germeli sistemlerde streç tasarrufu mümkün değildir.
TEK MOTORLU ÖNGERMELİ SİSTEMLER %220 %300 %400
Eğer merdanelerin farklı hızda dönmesi tek bir motor ve bu motora bağlı dişli, kayış vb. sistemlerle yapılıyorsa bu tip öngerme ünitelerine tek motorlu öngerme sistemi denir. Bu işlem sırasında öngerme oranını değiştirmek mümkün değildir. Motor ve bu motor hızına bağlı sabit oranlı sistemler motor hızına bağlı kurgulandığı için hangi % yüzde oranında öngerme yapılacak ise o orana uygun kayış, kasnak veya dişli hesaplanarak fiziksel olarak montajlanmalıdır. Bu sistemlerde fiziksel müdahale olmadan öngerme oranında değişiklik yapmak mümkün değildir. Öngerme oranını değiştirmek kayış, kasnak veya dişli tahvil oranlarının değiştirilmesi ile mümkün olmakla beraber genelde üreticiler bu sistemlerin kolayca değiştirilebilir yapılmasına engel olmayı yedek parça satışı açısından tercih ederler.
Bu sistemleri kullanılan streç kalitesine göre sabit %220-300-400 öngerme ye uygun sistemler yapmak mümkündür.
ÇİFT MOTORLU ÖNGERMELİ SİSTEMLER %200-%600
Eğer merdanelerin farklı hızda dönmesi farklı iki motorla sağlanıyor ve motorlar birbirinden farklı hızlarda dönebiliyorsa, bu durumda öngerme farklı zaman ya da pozisyonlarda değiştirilebilir demektir. Bu sistemlerde motorların farklı hızlarda dönmesi öngerme oranının dijital olarak değiştirilebilmesine olanak tanır. Çift motorlu sistemlerde öngerme işlemi iki kademede yapılarak streç üzerine uygulanan kuvvet yüklemesinin kademeli olarak yapılması sağlanır. Çift motorlu öngermeli sistemlerde öngerme işlemi iki kademede yapılır. Birinci kademede %200 öngerme yapılır, sonraki öngerme işlemi kullanıcı isteğine göre 2. motorun 1. ile aynı yada daha yüksek olması ile öngerme oranı değiştirilebilir. 1. Motor ile 2. Motor aynı hızda çalışırsa %200 öngerme yapılır 2. Motordaki artan her değer için öngerme işlemi oranı artarak devam eder.
Çift motorlu sistemlerde streç kalitesine göre %200 ile %600 aralığında istenilen oranlarda öngermeyi dijital olarak ekrandan ayarlama yapmak oldukça kolaydır.
ÇİFT MOTORLU LOADCELL Lİ SİSTEMLER %0 - %600
Eğer merdanelerin farklı hızda dönmesi farklı iki motorla sağlanıyor ve motorlar birbirinden farklı hızlarda dönebiliyorsa, bu durumda öngerme farklı zaman ya da pozisyonlarda değiştirilebilir demektir. Bu sistemlerde motorların farklı hızlarda dönmesi öngerme oranının dijital olarak değiştirilebilmesine olanak tanır. Loadcellli sistemde öngerme işleminintek kademede strecin kopmadan yapılmasına olanak sağlayan aparat loadcelldir. Loadcell çıkış sarım gerilimini sabit tutarak istenilen seviyede gerilim sırasında devamlı ve kesintisiz streç besleyerek strecin kopmasını engeller. Bu sistem özellikle köşe dönüşlerde ve çıkıntılı palet yapılarında hiçbir özel ayar gerektirmeden makinenin doğası gereği artan gerilimini daha fazla streç beslemesiyle doğru seviyelere çekerek, düz yüzeylerde ve köşelerde gerilimin değişmeden sarılmasına yardımcı olur. Bu sistemlerde %600 e kadar yapılabilen öngermeyi garanti etmek için kullanılan kalınlıktaki streç kuvvetini yenebilecek büyüklükte motor seçimi ve öngerme sırasında strecin sürüklenmesini engellemek amacıyla merdanelerin temas yüzeylerinin ve merdane kaplama yüzey şekillerine dikkat edilmelidir. Merdane yüzeylerinde streç kaymasını engellemek için merdane yüzeylerinin çıkıntılı ya da pürüzlü imal edilmesi strecin öngerme sırasında deforme olmasına sebep olacaktır.
Çift motorlu loadcelllisistemlerde streç kalitesine göre %0 ile %600 aralığında istenilen oranlarda öngermeyi dijital olarak ekrandan ayarlama yapmak oldukça kolaydır.
GERME İŞLEMİ: Öngerme ünitesi ile palet arasında yapılan işlemdir. Germe kuvveti paletteki yüke uygulanan kuvvet ile aynı kuvvettir. Birimi cN (santinewton) dur. Streç sarma makinelerinde germe kuvvetlerinin ayarlanabilir olması bu makine tiplerinde paketlemenin mükemmel olması açısından çok önemlidir. Mekanik germeli öngerme ünitelerinde streç beslemesi mekanik bazı ayarlara bağlı olduğu için paletin değişik noktalarında germe ayarı yapmak mümkün değildir. Bu imkânsızlık paletteki yüklerin sürüklenerek devrilmesine sebep olabilir. Aynı sebepten streçin öngerme yapılamayarak örtme yüzeyindeki kayıplardan dolayı gereksiz streç sarfı yaşanır. Tek motorlu ve çift motorlu ön germeli streç makinelerinde standart olarak germe ayarlanabilir bir parametredir.
STREÇ FİLM ÖNGERME ORANI NEDİR: Streç filmler değişken kalitelere sahiptir. Bu kaliteyi belirleyen parametreler şunlardır; üretim metodu, makine tipi, streç filmin kat sayısı, polietilen hammaddeye eklenen katkı malzemeleri, streç film üreten işletmelerin bu konu hakkındaki deneyimleri gibi konulardır. Streç filmler üretim sırasında Jumbo bobinler halinde üretilirler, üretim sırasında kalınlık sabittir ancak değiştirilebilirdir. Büyük Jumbolar üretim sırasında ya da üretimden sonra istenilen enlerde dilimleme makinelerinde kesilirler. Küçük Jumbolar istenilen metrajda aktarılarak son haline getirilir. Balonlu naylonya da kutu içine konularak paletlerde 1 tonu geçmeyecek şekilde istiflenirler.
Streç filmler öngerme oranlarını yaz kış aylarında mükemmel şekilde sağlamaları için yaza ve kışa özel formüller gerekir. Doğru reçeteler ile yapılmaz ise yazın gevşeyip bloglaşma kışında soğuk nedeniyle esneme kabiliyetinde düşmelere rastlamak olası sonuçlardır. Streç filmlerin 15-30 derecede depolanmaları aşırı sıcak ve soğuktan etkilenmemeleri ve yüksek performansta çalışmaları için oldukça gerekli bir parametredir.
Streç filmler öngerme oranlarına göre fiyatlandırılırlar.
El tipi streçler genelde %200 e kadar öngerme yapılabilir streçlerdir.
Makine tipi streçlerde %300 civarı ön gerilebilen streçler süper power streç olarak adlandırılırlar.
Bunların yanında %400 - %500 hatta %1000 öngermeye uygun streç film üretmek mümkün olmasına rağmen oldukça maliyetli bir iştir.
%400 üzeri yüksek öngerme oranına sahip streçler nano streç film , 67 kat streç film gibi özel adlar kullanılmaktadır.
STREÇ ÜRETİLDİĞİ ÖNGERME ORANINDA ÖNGERME YAPILMAZ İSE NE OLUR:
Streç filmler üretildikleri öngerme oranlarında ya da yakın oranlarda öngerme yapılmalıdır. Aksi takdirde üretim oranından çok ön gerdirilen streç filmlerin kopma ihtimali olduğundan üretimde aksamalara neden olacaktır. Yine üretim öngerme oranından düşük ön gerdirilen streç filmler paletlerde esneme, burkulma, devrilme gibi olumsuz sonuçlara sebep olacaktır.
Örneklendirirsek: %300 ön germeye uygun bir streç film %100 bir öngerme ile öngerme yapılıp palete aplike edildiğinde streç, üzerinde hali hazırda esneyebilecek %200 lük kalan bir öngerme kabiliyetine sahip olacaktır. Paletin maruz kaldığı içsel ve dışsal kuvvetler sonucu %200 lük streç esneme potansiyeli gereği esneme, burkulma sonucu şekil bozuklukları oluşacaktır, belki güçlü bir frenle devrilme yaşanacak ve yalnız bahsi geçen palete değil başka yüklerde de zarar meydana gelecektir.
